Het Europese Interreg-project RHEDCOOP ontwikkelde met partners uit Nederland en Vlaanderen nieuwe modellen om de energierenovatie van woningen in een stroomversnelling te brengen en het aandeel lokaal opgewekt energie te verhogen. RHEDCOOP staat voor Renovatie en Hernieuwbare EnergieDiensten via COÖPeraties.

De omschakeling naar een energiezuinig gebouw gaat vaak te traag omwille van praktische en financiële obstakels, zeker bij particuliere woningen, publieke gebouwen en gemeenschapsvoorzieningen. Mobilisatie van burgers en het creëren van voldoende betrokkenheid bleken belangrijke knelpunten. Maar hoe pak je dit aan? Wij spraken Jan Snelders, projectleider namens de Energie Coöperatie Udenhout (ECU) over het doel van de coöperatie om samen te werken aan een betaalbare en duurzame energietoekomst.

Snelders werd destijds door een andere projectpartner benaderd om mee te doen aan het grensoverschrijdende project. Snelders licht toe: “Avans was al langer bezig met het opzetten van het project. Men zocht nog een geschikte pilotproject in Zuid-Nederland en zo is het balletje gaan rollen. Samen met de gemeente Tilburg hebben wij de handschoen opgepakt omdat wij graag wilde ontdekken hoe soortgelijke uitdagingen in Vlaanderen opgepakt werden”.

Samenwerken aan de energietransitie

De ECU werkt aan een onderzoeksproject, waarbij een coöperatief model wordt uitgewerkt om een klein aantal private woningen in de wijk Achthoeven te verduurzamen. Daarbij gaat het niet alleen om slimme technologische ontwikkelingen, maar ook om innovatieve financieringsmodellen. Zo’n model heet een ESCo model: Energy Service Company. In het model wordt de burger ontlast en ontzorgt. Het ESCO-model model heeft een maatschappelijk doel waarbij coöperaties mee aan het roer staan. Het creëert voor hen de nodige rendabiliteit zodat professionalisering mogelijk wordt.

Het hele partnership vereist een intensieve samenwerking tussen energie(burger)coöperaties, eigenaren, middenveldorganisaties, kennisinstellingen, bedrijven en overheden waarbij een menukaart van maatregelen tot stand komt voor en achter de meter, op woning-, buurt of zelfs dorpsniveau. Snelders licht toe: “Door te investeren in duurzame oplossingen gaat de energierekening  de leden van de coöperatie op termijn flink omlaag. Wij inventariseren de behoefte van de bewoners en zorgen dat zij een goed advies krijgen van een lokale adviseur, die zichtbaar is in de wijk en daarmee het vertrouwen van de leden heeft. Op die manier creëren we op lokaal niveau draagvlak voor de energietransitie en kijken we achter de voordeur mee naar de mogelijkheden”.

Een extra uitdaging voor het project is het bereiken van minder kapitaalkrachtige burgers en mkb’ers en het opnemen van minder rendabele renovatieprojecten. Ontzorging op maat speelt daarom een sleutelrol. Energie(burger)coöperaties dragen de mogelijkheid in zich om hier sprongen vooruit te maken. Snelders: “binnen RHEDCOOP hebben we de eerste piketpaaltjes geslagen om de businesscases voor energiebesparing, warmte en elektriciteit te integreren. De volgende stap is om de concrete investeringen te financieren. Samen met de gemeente Tilburg gaan we aan de slag om dit verder vorm te geven”.

Koploper in de lage landen

In zowel België als Nederland bestaan reeds veel coöperaties. Tot nu toe slaagden enkele zoals Ecopower, Beauvent of Zeeuwind er in om door te groeien tot een professioneel bedrijf. Snelders: “Wij vonden het mooi om samen met de Vlamingen naar innovatieve oplossingen te zoeken en van elkaar te leren door onze ervaringen en expertise te delen. Wij bleken eigenlijk koploper te zijn op ESCo-gebied. Hierdoor konden de Vlamingen veel nieuwe inzichten opdoen. Het voordeel van het Europese project is dat partijen écht met elkaar moeten samenwerken en er hierdoor meer informatie beschikbaar komt dan normaal. Wij kijken met veel genoegen terug op het traject dat we samen hebben doorlopen in dit project”.

De ECU was projectpartner in het RHEDCOOP-project en ontving hiervoor – naast Europese subsidie – een cofinanciering vanuit de provincie Noord-Brabant. RHEDCOOP bundelde alle leerinzichten en opgedane kennis in een handige gratis online opleiding: de Coop-kit, meer renoveren met minder energie dankzij je energiecoöperatie. De Coop-kit is een tool-kit voor coöperaties en lokale besturen die aan de slag willen met het coöperatief ESCo model om woningen, publieke gebouwen en gemeenschapsvoorzieningen te verduurzamen:

• hoe je als coöperatie een ESCo-project opzet
• hoe je als lokaal bestuur een (O)EPC bestek met burgerparticipatie in de markt zet
• hoe je kan communiceren met de buurt
• en nog veel meer.
• Ontdek de Coop-kit